مقدمه
در سال‌های اخیر، دانشگاه‌ها به‌منظور ارتقای کیفیت پایان‌نامه‌ها و تسهیل فرآیند نگارش و داوری آن‌ها، قوانین و مقررات جدیدی را وضع کرده‌اند. این قوانین شامل موضوعات مختلفی از جمله انتخاب موضوع، نگارش، داوری و دفاع از پایان‌نامه می‌شود. در این مقاله، به برخی از مهم‌ترین این قوانین و مقررات اشاره می‌کنیم و با ذکر مثال‌های کاربردی، آن‌ها را تشریح می‌کنیم.
1- انتخاب موضوع و استاد راهنما
یکی از مهم‌ترین مراحل در نگارش پایان‌نامه، انتخاب موضوع مناسب است. موضوع پایان‌نامه باید با توجه به رشته تحصیلی، علایق و توانمندی‌های دانشجو انتخاب شود. همچنین، موضوع باید دارای جدید و اهمیت باشد و منابع و اطلاعات کافی برای انجام تحقیقات در مورد آن وجود داشته باشد.
مثال:
دانشجویی که در رشته علوم کامپیوتر تحصیل می‌کند، می‌تواند موضوعی را برای پایان‌نامه خود انتخاب کند که به کاربرد هوش مصنوعی در صنعت می‌پردازد. این موضوع جدید و مهم است و منابع و اطلاعات کافی برای انجام تحقیقات در مورد آن وجود دارد.
پس از انتخاب موضوع، دانشجو باید استاد راهنمایی را انتخاب کند که در موضوع موردنظر تخصص و دانش کافی داشته باشد و بتواند دانشجو را در انجام تحقیقات و نگارش پایان‌نامه راهنمایی کند.
همچنین بخوانید : گام‌های طلایی برای انتخاب استاد راهنما
مثال:
دانشجویی که موضوع کاربرد هوش مصنوعی در صنعت را برای پایان‌نامه خود انتخاب کرده است، می‌تواند از استادی که درزمینهٔ هوش مصنوعی و کاربردهای صنعتی آن تخصص دارد، به‌عنوان استاد راهنما استفاده کند.
2- پروپوزال
دانشجو موظف است قبل از شروع نگارش پایان‌نامه، پروپوزال آن را به تأیید استاد راهنما و گروه آموزشی برساند. پروپوزال شامل معرفی موضوع، بیان مسئله، ضرورت و اهمیت تحقیق، ادبیات تحقیق، سؤالات و فرضیه‌های تحقیق، روش تحقیق و فهرست منابع است.
مثال:
دانشجویی که موضوع کاربرد هوش مصنوعی در صنعت را برای پایان‌نامه خود انتخاب کرده است، در پروپوزال خود باید به معرفی این موضوع، بیان مسئله‌های مربوط به آن، اهمیت انجام تحقیق در این زمینه، بررسی تحقیقات انجام‌شده قبلی، ارائه سؤالات و فرضیه‌های تحقیق، توصیف روش تحقیق و معرفی منابع مورداستفاده بپردازد.
3- نگارش پایان‌نامه
پایان‌نامه باید با رعایت اصول نگارش علمی و به زبان فارسی نگارش شود. حجم پایان‌نامه باید متناسب با موضوع و محتوا باشد و از حد مجاز تعیین‌شده توسط دانشگاه تجاوز نکند. دانشجو موظف است در نگارش پایان‌نامه از منابع معتبر و علمی استفاده کند و به حقوق مؤلفان و مترجمان احترام بگذارد.
مثال:
دانشجویی که در حال نگارش پایان‌نامه با موضوع کاربرد هوش مصنوعی در صنعت است، باید از منابع معتبر علمی مانند مقالات ISI، کتاب‌های تخصصی و گزارش‌های فنی استفاده کند. همچنین، باید در نگارش پایان‌نامه از نقل‌قول و مأخذ نویسی صحیح استفاده کند.
همچنین بخوانید : چالش‌های نگارش پایان‌نامه: موانع و راهکارها
4- داوری و دفاع از پایان‌نامه
پس از تأیید استاد راهنما، پایان‌نامه توسط داوران موردبررسی قرار می‌گیرد. داوران موظف هستند نظرات خود را کتباً به دانشجو و استاد راهنما ارائه دهند. دانشجو موظف است پس از دریافت نظرات داوران، پایان‌نامه خود را اصلاح کند و از آن در جلسه دفاع پایان‌نامه دفاع کند.
مثال:
دانشجویی که پایان‌نامه خود را با موضوع کاربرد هوش مصنوعی در صنعت به اتمام رسانده است، پس از تأیید استاد راهنما، پایان‌نامه او توسط دو داور موردبررسی قرار می‌گیرد. داوران نظرات خود را به دانشجو و استاد راهنما ارائه می‌دهند. دانشجو پس از دریافت نظرات داوران، پایان‌نامه خود را اصلاح می‌کند و در جلسه دفاع از پایان‌نامه به ارائه و دفاع از آن می‌پردازد.
5- سامانه‌های مشابهت یاب
دانشگاه‌ها از سامانه‌های مشابهت یاب برای بررسی سرقت ادبی در پایان‌نامه‌ها استفاده می‌کنند. دانشجو موظف است قبل از ارائه نهایی پایان‌نامه خود، آن را از طریق سامانه‌های مشابهت یاب بررسی کند و در صورت وجود سرقت ادبی، نسبت به رفع آن اقدام کند.
مثال:
دانشجویی که پایان‌نامه خود را با موضوع کاربرد هوش مصنوعی در صنعت به اتمام رسانده است، قبل از ارائه نهایی پایان‌نامه خود، آن را از طریق سامانه مشابهت یاب دانشگاه خود بررسی می‌کند. در صورت وجود سرقت ادبی، دانشجو موظف است قسمت‌های سرقت شده را با منابع معتبر جایگزین کند و یا آن‌ها را به‌طور کامل از پایان‌نامه خود حذف کند.
6-قوانین و مقررات خاص هر دانشگاه
علاوه بر قوانین و مقررات کلی، هر دانشگاه ممکن است قوانین و مقررات خاص خود را در خصوص پایان‌نامه‌ها داشته باشد. دانشجو موظف است قبل از شروع به کار بر روی پایان‌نامه، از قوانین و مقررات دانشگاه خود اطلاع پیدا کند.
مثال:
دانشگاهی ممکن است حد مجاز حجم پایان‌نامه را برای هر رشته تحصیلی به‌طور جداگانه تعیین کند. همچنین، ممکن است دانشگاهی برای ارائه پایان‌نامه به زبان انگلیسی شروط خاصی را تعیین کند.
همچنین بخوانید: اصول و فنون دفاع از پایان‌نامه در روز دفاع
نتیجه‌گیری
قوانین و مقررات جدید دانشگاه‌ها در خصوص پایان‌نامه باهدف ارتقای کیفیت پایان‌نامه‌ها، افزایش ضریب سرقت ادبی و تسهیل فرآیند داوری و دفاع از پایان‌نامه تدوین‌شده‌اند. دانشجویان موظف هستند قبل از شروع به کار بر روی پایان‌نامه، از این قوانین و مقررات اطلاع پیدا کنند و آن‌ها را در نگارش و ارائه پایان‌نامه خود رعایت کنند.
منابع:
آیین‌نامه آموزشی دوره کارشناسی ارشد ناپیوسته، دانشگاههای مختلف کشور
سامانه همانندجو (مشابهت یاب) ایرانداک
قوانین و مقررات آموزشی دانشگاههای کشور
امیدواریم که این مقاله برای شما مفید باشد. از اینکه وقت گذاشتید و این مقاله را مطالعه کردید، صمیمانه تشکر می‌کنیم. نظرات و پیشنهاد‌ها شما برای ما بسیار ارزشمند است. اگر سؤالی در مورد این مقاله دارید، می‌توانید در قسمت نظرات مطرح کنید.
موفق باشید!
گروه آموزش متاباران
دیدگاه خود را بنویسید